Naar inhoud springen

Prottestantisme

Van Wikipedia
(Doorverweze van Protestantisme)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


't Prottestantisme is de verzaomelnaom vaan christeleke theologische systeme die ziech basere op de lier vaan kèrkhervörmers oet de de Reformatie (vieftienden en zestienden iew), mèt naome Jan Hus (hussiete), Martin Luther (lutheranisme), Johannes Calvijn (calvinisme), Ulrich Zwingli (zwinglicanisme) en Hendrik VIII vaan Ingeland (anglicanisme), wie ouch veur de kèrkgenoetsjappe die zoe'n filosofieë aonhaange en praktisere. Ouch de Waldenze, die al in de middeliewe bestoonte, weure tot 't prottestantisme gerekend. 't Aontal genoetsjappe is ooneuverziechtelek groet; ouch de theologische visies loupe sterk oeterein. Alle kèrkhervörmers höbbe ziech aofgesplits vaan de Roems-Kathelieke Kèrk.

Algemein kinmerke zien 'n versobering vaan de liturgie, aofsjaffing vaan 't celibaot, de dogmata, de kloesterordes en alle sacreminte boete duip en aovendmaol ('n gereduceerde communie), 'n väöl minder hiërarchische structuur (niks wie 'ne paus, prekers mage väöl vaan wat ze preke zelf oetmake), 'n actiever rol vaan de geluivege (gemeintezaank, discussies euver 't geluif, leesdeenste) en (door 't aofsjaffe vaan de dogmata) mie de naodrök op de Biebel (Sola Scriptura), dee ouch door de gemeinte weurt geleze (wat veur vertaolinge in de volkstaol zörgde). De mieste prottestantse kèrke höbbe ouch de heilege aofgesjaf ('t anglicanisme, boevaan de liturgie ouch al relatief katheliek aondeit, vörmp dao 'n oetzundering op).

't Prottestantisme is vaanaajds de dominante vörm vaan christendóm in de Scandinavische len, 't Vereineg Keuninkriek, Nederland (boete Braobant, Limbörg en versjèllende aander gebeie), Noord-Duitsland, Zwitserland (gooddeils) en de Vereinegde Staote. In Latiens Amerika is 't de lèste decennia sterk in opkoms.

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Prottestantisme&oldid=468610"