ئیۆ (یەونانیا کەڤن: [ːɔ̌ː]) د میتۆلۆژیا یەونانی دە، یەک ژ خۆشەویستێن زەوسێ یێن فانی بوو. دۆتمیرا ئارگۆسێ،ئە و داپیرا گەلەک لەهەنگان بوو، وەک پەرسەوس، کادمۆس، حێراکلێس، مینۆس، لینکەوس، جەپهەوسئوو داناوس .ئا سترۆنۆم سمۆن ماروس د سالا 1614ان دە ناڤێ وی دانی هەیڤەکی ژوپتەرێ.

ژ بەر کو برایێ وێ پهۆرۆنەوس بوو، Iۆ وەکی پهۆرۆنس ژی تێ زانین . ^[1]ئە و جارنان ب خوەداوەندا مسرێ Iسس رە هاتە بەرهەڤ کرن، لێ مێرێ وێ یێ مسری تەلەگۆنوس " ئۆسیریس " بوو. ^[2]^[3]

مالبات

د پرانیا گوهەرتۆیێنئە فسانەیێ دە، Iۆ کەچا ئیناکهوس بوو، ^[4] ^[5] هەر چەند جووربەجوور بنەمالیێن دنئێ نئی داکری ژی تێنە زانین. گەر باڤێ وێئی ناکهوس بوویا، وێ هنگێ دیا وێ ب گومان دێ ژنائی ناکهوس (وو خوشکا)، نیمفا مەلیا، کەچا ئۆکەانوس بوویا . ^[6]

Iۆئوو زەوس

Iۆ کاهینەکە خوەداوەندا حەرا یا لئا رگۆسێ بوو، ^[5]^[7] زەوس، Iۆ'یا فانی فەرق کرئوو وێ هەز کر. د گوهەرتۆیائە فسانەیێ دە کو د پرۆمەتهەوسێ زنجیرکری دە هاتی ڤەگۆتن، وێ د دەستپێکێ دە پێشکەفتنێن زەوس رەد کر، هەیا کو باڤێ وێ ل سەر شیرەتا شیرەتڤانانئە و ژ مالا خوەئا ڤێت. ^[8] ل گۆری هن چیرۆکان، زەوس ژ بۆ کو وێ ژ ژنا خوە ڤەشێرە، پاشێ Iۆ کریە چێلەک (چێلەکەکی هێژ تو جارێ نەزاییە). ^[5] یێن دن دبێژن کو حەرا ب خوە Iۆ ڤەگوهەراند. ^[8] ^[9]

د گوهەرتۆیا چیرۆکێ دە، کو تێ دە زەوس Iۆ ڤەگوهەراند، خاپاندن تێک چوو،ئوو حەرا ژ زەوس لاڤا کر کو چێلەکێ وەکی دیاری بدە وێ، ت سەدەمێ رەدکرنێ تونە بوو، وی کر. حەرا پاشێ ئارگوس پانۆپتەس، دێوەکی کو 100 چاڤێن وی هەبوون، شاند کو ل Iۆ تەماشە بکە ، نۆبەد بگرەئوو نەهێلە زەوس سەردانا وێ بکە،ئوو ژ بەر ڤێ یەکێ زەوس حەرمەس شاند کو بالا خوە بدەئوو د داویێ دەئا رگوس بکوژە. ل گۆری ئۆڤد، وی ووسا کر کو پێشیئە و ب لیستنا پانپپەئوو چیرۆکان ڤە خەو کر. ^[10] زەوس Iۆئا زاد کر، هێ ژی د شکلێ چێلەک دە. د هنئە فسانەیان دە، حەرا چاڤێنئا رگوس دەرتینەئوو پەرێن تاووسێ دکە د وی شەکلی سپاسیا وێ دکە.

حەرا ژ بۆ کو هەیفا خوە هلینە، خەزەبەک شاند کو Iۆ ب دۆمداری بشەوتینە،ئوو وێئا ژۆت کو ل دنیایێ بێ رەهەت بگەرە. Iۆ د داویێ دە ریا د ناڤبەرا پرۆپۆنتسئوو دەریایا رەش دە دەرباس کر، کو ب ڤی رەنگی ناڤێ بۆسپۆروس (ب واتەیا دەرباسبوونا گا ) وەرگرت. ل ور پرۆمێتەووسێ کو ژئا لیێ زەوس ڤە ل چیایێ کافکاسیایێ هاتبوو زنجیرکرن، ناس کر. پرۆمێتەووس بئا گاهداریا Iۆ رەهەت کر کوئە وئێ دیسا ببە شکلێ مرۆڤانئوو ببە داپیرا لەهەنگێن هەری مەزن، حێراکلێس . Iۆ د سەر دەریایائی یۆنی رە رەڤیا مسرێ، ل ور ژئا لیێ زەوس ڤە هاتە ڤەگەراندن شکلێ مرۆڤان . ل ور کورێ زەوسێ ئەپاپهوسئوو کەچا وی کەرۆەسسایێئا نی دنێ. پاشێ ب کەیێ مسرێ تەلەگۆنوس رە زەوجی. نەڤیێ وان داناوس، د داویێ دە تەڤی پێنجی کەچێن خوە ( دانادان ) رە ڤەگەریا یەونانیستانێ، د لیستکا ئاەسجهیلوس تهە سوپپلانتس دە ژیئە ڤ ڤەگەر تێ بەهسێ کرن.

دڤێئە فسانەیا Iۆ ژ حۆمەرۆس رە باش وەرە زانین، کو پر جاران ژێ رە حەرمەس ئارگەپهۆنتەس، کو پر جاران وەکی "ئارگوس-کوژەر" تێ وەرگەراندن، هەر چەندئە ڤ شیرۆڤە ژئا لیێ رۆبەرت بەەکەس ڤە تێ نیقاش کرن. والتەر بورکەرت ^[11] دەستنیشان دکە کو چیرۆکا Iۆ د کەڤنەشۆپیا دەستانا کەڤنار دە ب کێمی ڤە چار جاران هاتە ڤەگۆتن : د داناس دە، د پهۆرۆنس دە - پهۆرۆنەوس کولتا حەرائا ڤا کر، ل گۆری حیگنوس' فابولاە 274ئوو 143-د پەرچەیەک ئاگمۆسێ حەسۆدیک دە،ئوو هەر وەها د هەمان پەرچەیی دە کاتالۆگا ژنانئا حەسۆدیک. بیرانینا شینێ یا Iۆ ل حەراۆنئۆ فئا رگۆس د دەمێن کلاسیک دە هاتە دیتن.

مرۆڤێن بەری Iۆ ب حەیڤێ ڤە گرێددن، ^[12]ئوو د ئەسخیلۆس 'پرۆمەتهەوسێ زنجیرکری دە، ل جهێ کو Iۆ ب پرۆمێتەووس رە روو ب روو دمینە،ئە و خوە وەکی "باکیرەیا ب قلۆچ" ب ناڤ دکە. ژ تێکلیا وێ ب پهۆرۆنەوس رە تەکیلیێن خوشکئوو برا بوو ، لەوما ژێ را دهاتا گۆتن کو پهۆرۆنیس. ^[13]

Iۆ د دەمەکێ دە داکەت دامالیسێ،ئوو کالسەدۆنیان چێلەکەک توونج ل وێ دەرێ دانین. ^[14]

Iۆ وەکی Iسس

لیگدوسئوو ژنا وی، تەلەتهوسا، جۆتەک فەقیر بوون کو ل کریتێ دژین. ^[15] دەما تەلەتهوسا دوجانی بوو، مێرێ وێ ژێ رە گۆت کوئە و نکارن دەبارا کەچەکێ بکن،ئوو ژ بلی کوشتنا زارۆکێئە گەر کەچ بە، چارەیا وان تونە یە. 8 مەه شووندا Iۆ، پاشێ د چیرۆکا کو وەکی Iسس تێ گۆتن، د دیتنیەکێ دە هات تەلەتهوسائوو ژێ رە گۆت کو دڤێئە و کەچا خوە بگرە دەما کوئە و چێبووئوو دڤێ ژ مێرێ خوە رە بێژە کوئە و کورەک ب ناڤێ Iپهسئە .

دووڤ رە د چیرۆکێ دە، Iسس (Iۆ) جنسێ Iپهس دگوهەزینە دەما کوئە و تێ خوەستن کو ب هەڤژینا خوە، Iانتهە رە بزەوجە.

Iۆ ژ هێلا باڤێ خوە ڤە هاتی ناس کرن- ژ هێلا ڤجتۆر حۆنۆرé ژانسسەنس (نیڤێ دویەمینئێ سەدسالا 17-ان)
حەرائوو Iۆ- نجۆلاەس پەتەرسز. بەرجهەم تهە یۆونگەر (دۆرا 1669)
ژوپتەرئوو Iۆ- ژۆهن حۆپپنەر (1785) موزەیا حونەرێ یا دەنڤەر
ژونۆ (حەرا) Iۆ بئا رگوس پانۆپتەس ڤە - فرانجەسجۆ دە مورا (1740-1750) ڤە ل موزەیا حونەرا نووژەنئوو نووژەنئا ترەنتۆئوو رۆڤەرەتۆ، Iتالیتالیا ڤەدهەوینە.
ژونۆ، ژوپتەرئوو Iۆ - گەربراند ڤان دەنئە ەجکهۆوت
ژوپتەر، ژونۆئوو Iۆ - ئارنۆلد حۆوبراکەن
ژوپتەرئوو Iۆ- حەندرک گۆلتزوس (1589) ل موزەیا حونەرێ یا لۆسئا نگەلەس جۆونتی، لۆسئا نگەلەس

چاڤکانی

ئیۆ
Ἰώ
ئیۆ; Ἰώ
پەرەستڤان	دینێ یەونانستانا کەڤنارە
تەکست	پرۆمەتهەوسێ زنجیرکری
زایەند	مێ
ئاگاهیێن کەسانە
دێئوو باڤ	ئیناخۆس، پیراس،ئی اسۆس (باڤ);
حەڤژین	تێلەگۆنۆس ;
زارۆک	ئەپافۆس; کەرۆەسا ;
خانەدان	تێلەگۆنۆس
	بگوهێرە - ویکیدانەیێ بگوهێرە

^ لەوس & سهۆرت. ئا لاتن دجتۆناری. پهŏرō-نس، ĭدس، ف. ادژ.، پهۆرۆنەان، پۆەت. فۆرئا رگڤە [...] سوبست.: پهۆرōنس، ĭدس، ف.، Iۆ
^ لەمپرèرە، ژۆهن (1809). ئا جلاسسجال دجتۆناری. د. & گ. بروجە. ر. 355. ئافتەرواردس سهە ماررەد تەلەگۆنوس، کنگئۆ فئە گیپت،ئۆ رئۆ سرس،ئا ججۆردنگ تۆئۆ تهەرس،ئا ند سهە ترەاتەد هەر سوبژەجتس وته سوجه ملدنەسسئا ند هومانتی، تهاتئا فتەر دەاته، سهە رەجەڤەد دڤنە هۆنۆورس،ئا ند واس وۆرسهپپەدئو ندەر تهە نامەئۆ ف Iسس. [...] سهە س سۆمەتمەس جاللەد پهۆرۆنس، فرۆم هەر برۆتهەر پهۆرۆنەوس.
^ بەاوزéە، نجۆلاس (1751). ل'ئەنجیجلۆپéدە (ب فرانسی). ئۆنئا éتەندوئە نجۆرە پلوس لۆن لا سگنفجاتۆن دە جە تەرمە، & ل'ۆنئا پپەللە نۆمس پاترۆنیمقوەس، جەوخ قو سۆنت دۆننéس د'اپرèس جەلو د'ون فرەرەئۆ و د'ونە سœور، جۆممە پهۆرۆنس، ج'ەست-à-درە Iسس پهۆرۆنە سۆرۆر. سومماری/ترانسلاتۆن: "تهە تەرم پاترۆنیمج واسئە خپاندەدئە ڤەن فورتهەر تۆ نجلودە تهۆسە نامەدئا فتەرئا سبلنگ، سوجهئا س پهۆرۆنس تۆ مەان Iسس، تهە سستەرئۆ ف پهۆرۆنەوس."
^ ئاەسجهیلوس، پرۆمەتهەوس بۆوند، 590; ئاپۆللۆدۆروس، 2.1.3; حەرۆدۆتوس، حستۆرەس، 1.1;ئۆ ڤد، مەتامۆرپهۆسەس، 1.583.
^ ^ا ^ب ^ج حاممۆند، ن. گ. ل.; سجوللارد، ح. ح.،ئە دیتۆر (1970). تهەئۆ خفۆرد جلاسسجال دجتۆناری (چاپا 2د).ئۆ خفۆرد [ئەنگ.]: جلارەندۆن پرەسس. ر. 549. Iسبن 0198691173. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «ئۆجد» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
^ فۆر مەلائا س وفەئۆ ف Iناجهوس سەە ئاپۆللۆدۆروس، 2.1.1
^ ئاپۆللۆدۆروس، 2.1.3.
^ ^ا ^ب حۆواتسۆن، م.ج. ل.; جهڤەرس، I. (1993). تهەئۆ خفۆرد جۆنجسە جۆمپانۆن تۆ جلاسسجال لتەراتورە.ئۆ خفۆرد [ئەنگ.]: جلارەندۆن پرەسس. رر. 288–9. Iسبن 0192827081.
^ ئاەسجهیلوس، سوپپلانت وۆمەن، 291
^ ئۆڤد، مەتامۆرپهۆسەس، I.650-730
^ بورکەرت، حۆمۆ نەجانس (1974) 1983:164 نۆتە 14، گڤنگ ببلۆگراپهی.
^ ئەوستاتهوسئۆ ف تهەسسالۆنجا جۆممەنتاریئۆ ن دۆنیسوس پەرەگەتەس، 92; تهە بیزانتنەئە نجیجلۆپەدا سودا س.ڤ. "Iۆ"، حەسیجهوس، س.ڤ. "Iۆ".
^ تساگالس، پ. 409، پەجک، پ. 200;ئە .گ. ئۆڤد، مەتامۆرپهۆسەس 1.668، 2.524.
^ ئا دجتۆناریئۆ ف گرەەکئا ند رۆمان بۆگراپهیئا ند میتهۆلۆگی، دامالس
^ ئۆڤد مەتامۆرپهۆسەس. {{جتە بۆۆک}}: |خەبات= تێ تنە هەسباندن (الیکاری)

[1] لەوس & سهۆرت. ئا لاتن دجتۆناری. پهŏرō-نس، ĭدس، ف. ادژ.، پهۆرۆنەان، پۆەت. فۆرئا رگڤە [...] سوبست.: پهۆرōنس، ĭدس، ف.، Iۆ

[surnames-2] لەمپرèرە، ژۆهن (1809). ئا جلاسسجال دجتۆناری. د. & گ. بروجە. ر. 355. ئافتەرواردس سهە ماررەد تەلەگۆنوس، کنگئۆ فئە گیپت،ئۆ رئۆ سرس،ئا ججۆردنگ تۆئۆ تهەرس،ئا ند سهە ترەاتەد هەر سوبژەجتس وته سوجه ملدنەسسئا ند هومانتی، تهاتئا فتەر دەاته، سهە رەجەڤەد دڤنە هۆنۆورس،ئا ند واس وۆرسهپپەدئو ندەر تهە نامەئۆ ف Iسس. [...] سهە س سۆمەتمەس جاللەد پهۆرۆنس، فرۆم هەر برۆتهەر پهۆرۆنەوس.

[3] بەاوزéە، نجۆلاس (1751). ل'ئەنجیجلۆپéدە (ب فرانسی). ئۆنئا éتەندوئە نجۆرە پلوس لۆن لا سگنفجاتۆن دە جە تەرمە، & ل'ۆنئا پپەللە نۆمس پاترۆنیمقوەس، جەوخ قو سۆنت دۆننéس د'اپرèس جەلو د'ون فرەرەئۆ و د'ونە سœور، جۆممە پهۆرۆنس، ج'ەست-à-درە Iسس پهۆرۆنە سۆرۆر. سومماری/ترانسلاتۆن: "تهە تەرم پاترۆنیمج واسئە خپاندەدئە ڤەن فورتهەر تۆ نجلودە تهۆسە نامەدئا فتەرئا سبلنگ، سوجهئا س پهۆرۆنس تۆ مەان Iسس، تهە سستەرئۆ ف پهۆرۆنەوس."

[4] ئاەسجهیلوس، پرۆمەتهەوس بۆوند، 590; ئاپۆللۆدۆروس، 2.1.3; حەرۆدۆتوس، حستۆرەس، 1.1;ئۆ ڤد، مەتامۆرپهۆسەس، 1.583.

[OCD-5] ا ^ب ^ج حاممۆند، ن. گ. ل.; سجوللارد، ح. ح.،ئە دیتۆر (1970). تهەئۆ خفۆرد جلاسسجال دجتۆناری (چاپا 2د).ئۆ خفۆرد [ئەنگ.]: جلارەندۆن پرەسس. ر. 549. Iسبن 0198691173. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «ئۆجد» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا

[6] فۆر مەلائا س وفەئۆ ف Iناجهوس سەە ئاپۆللۆدۆروس، 2.1.1

[7] ئاپۆللۆدۆروس، 2.1.3.

[OCCCL-8] ا ^ب حۆواتسۆن، م.ج. ل.; جهڤەرس، I. (1993). تهەئۆ خفۆرد جۆنجسە جۆمپانۆن تۆ جلاسسجال لتەراتورە.ئۆ خفۆرد [ئەنگ.]: جلارەندۆن پرەسس. رر. 288–9. Iسبن 0192827081.

[9] ئاەسجهیلوس، سوپپلانت وۆمەن، 291

[10] ئۆڤد، مەتامۆرپهۆسەس، I.650-730

[11] بورکەرت، حۆمۆ نەجانس (1974) 1983:164 نۆتە 14، گڤنگ ببلۆگراپهی.

[12] ئەوستاتهوسئۆ ف تهەسسالۆنجا جۆممەنتاریئۆ ن دۆنیسوس پەرەگەتەس، 92; تهە بیزانتنەئە نجیجلۆپەدا سودا س.ڤ. "Iۆ"، حەسیجهوس، س.ڤ. "Iۆ".

[13] تساگالس، پ. 409، پەجک، پ. 200;ئە .گ. ئۆڤد، مەتامۆرپهۆسەس 1.668، 2.524.

[14] ئا دجتۆناریئۆ ف گرەەکئا ند رۆمان بۆگراپهیئا ند میتهۆلۆگی، دامالس

[15] ئۆڤد مەتامۆرپهۆسەس. {{جتە بۆۆک}}: |خەبات= تێ تنە هەسباندن (الیکاری)

[1]

دانەگەهێن کۆنترۆلائۆ تۆریتەیێ
ناڤنەتەوەیی	ڤIئاف 2
نەتەوەیی	فرانسا بنف داتا ئالمانیا ئیسراێل دیئا
یێن دن	Iدرەف