En bioloxía molecular, a ADN ligase (ou DNA ligase) é un tipo específico de encima ligase (EC 6.5.1.1) que facilita a unión dos extremos de dúas febras de ADN ao catalizar a formación dun enlace fosfodiéster. Xoga un importante papel na replicación do ADN e na reparación de roturas de febra simple no ADN dúplex nos organismos vivos, pero algunhas formas (como a ADN ligase IV) poden reparar especificamente roturas de dobre febra (é dicir, que afectan a ambas as febras do ADN). Cando son reparadas as roturas de febra simple,[1] a ADN ligase xera o enlace fosfodiéster final para rematar coa reparación.

DNA ligase
ADN ligase reparando danos nun cromosoma.
Identificadores
Número EC 6.5.1.1
Número CAS 9015-85-4
Bases de datos
IntEnz vista de IntEnz
BRENDA entrada de BRENDA
ExPASy vista de NiceZyme
KEGG entrada de KEGG
MetaCyc vía metabólica
PRIAM perfil
Estruturas PDB RCSB PDB PDBe PDBj PDBsum
Gene Ontology AmiGO / EGO
Identificadores
Símbolo LIG1
Entrez 3978
HUGO 6598
OMIM

126391

RefSeq NM_000234
UniProt P18858
Outros datos
Locus Cr. 19 [1]
Identificadores
Símbolo LIG3
Entrez 3980
HUGO 6600
OMIM

600940

RefSeq NM_002311
UniProt P49916
Outros datos
Locus Cr. 17 q11.2-q12
Identificadores
Símbolo LIG4
Entrez 3981
HUGO 6601
OMIM

601837

RefSeq NM_002312
UniProt P49917
Outros datos
Locus Cr. 13 q33-q34

A ADN ligase utilízase de forma natural polas células para a reparación e a replicación do ADN. Ademais, ten amplas aplicacións nos laboratorios de bioloxía molecular para os experimentos de ADN recombinante. A ADN ligase purificada utilízase na clonación de xenes para unir moléculas de ADN e formar ADN recombinante.

Mecanismo da ligase

editar

O mecanismo utilizado pola ADN ligase é formar dous enlaces fosfodiéster covalentes entre o extremo 3' hidroxilo dun nucleótido, ("aceptor") co extremo 5' fosfato doutro ("doante"). Con moitas das ADN ligases requírese ATP para esta reacción, que se realiza en tres etapas:

  1. adenilación (adición de AMP) dun residuo de lisina no centro activo do encima, con liberación de pirofosfato;
  2. transferencia dun AMP ao fosfato 5' do denominado doante e formación dun enlace fosfodiéster;
  3. formación dun enlace fosfodiéster entre o fosfato 5' do doante e o hidroxilo 3' do aceptor.[2]
 
Exemplo de funcionamento dunha ligase (con extremos coherentes).

A ligase pode funcionar en ADN con extremos coherentes e tamén con extremos romos, aínda que neste último caso se requiren altas concentracións de encima e diferentes condicións de reacción.

Tipos de ligases

editar

ADN ligase de E. coli

editar

A ADN ligase de E. coli é codificada polo xene lig. A ADN ligase de Escherichia coli, igual ca as de moitos procariotas, usa a enerxía obtida clivando o dinucleótido de nicotinamida e adenina (NAD) para crear o enlace fosfodiéster.[3] Non liga ADN con extremos romos a non ser en condicións de ateigamento molecular con polietilenglicol, e non pode unir eficazmente ARN a ADN.

ADN ligase de T4

editar

A ADN ligase do bacteriófago T4 é a ligase máis usada comercialmente en investigación de laboratorio.[4] Pode ligar extremos cohesivos ou "pegañosos" de ADN, oligonucleótidos, e híbridos de ARN ou de ARN-ADN, pero non ácidos nucleicos monocatenarios. Pode tamén ligar ADNs con extremos romos con moita maior eficacia ca a ADN ligase de Escherichia coli. A diferenza da ADN ligase de E. coli, a de T4 non pode utilizar o NAD, e ten unha necesidade absoluta do ATP como cofactor. Fixéronse algunhas modificacións de enxeñaría para mellorar a actividade in vitro da ADN ligase de T4; un enfoque que tivo éxito foi a fusión da ADN ligase de T4 a varias proteínas de unión ao ADN alternativas, na que se atopou que o construto coa proteína p50 ou con NF-κB como compañeiros de fusión era un 160% máis activo na ligazón de extremos romos para propósitos de clonación ca a ADN ligase de T4 de tipo natural (salvaxe).[5]

Ligases de mamífero

editar

En mamíferos, hai catro tipos específicos de ligases, que son:

As ADN ligases de eucariotas e a dalgúns microbios usan o ATP en vez do NAD.[3]

Ligases termoestables

editar

Clonáronse e secuenciáronse as ligases de varias bacterias termófilas, e están dispoñibles comercialmente para o seu uso en reaccións de amplificación de ligase debido ás súas propiedades termoestables.

Medida da actividade de ligase

editar

Hai polo menos tres unidades que se poden utilizar para medir a actividade da ADN ligase:[6]

  • Unidade Weiss: cantidade de ligase que cataliza o intercambio de 1 nmol de 32P desde o pirofosfato inorgánico ao ATP en 20 minutos a 37 °C. Este é un dos máis comunmente usados.
  • Unidade Modrich-Lehman: úsase pouco, e defínese como a cantidade de encima necesario para converter 100 nmoles de d(A-T)n a unha forma resistente á exonuclease-III en 30 minutos en condicións estándar.
  • Moitos fornecedores comerciais de ligases usan unha unidade arbitraria baseada na capacidade da ligase de ligar extremos cohesivos. Estas unidades son ás veces máis subxectivas que cuantitativas e carecen de precisión.

Aplicacións en investigacións de bioloxía molecular

editar

As ADN ligases convertéronse en ferramentas indispensables en investigación na moderna bioloxía molecular para xerar secuencias de ADN recombinantes. Por exemplo, as ADN ligases utilízanse con encimas de restrición para inserir fragmentos de ADN, xeralmente xenes, en plásmidos.

Para realizar eficazmente experimentos de recombinación que impliquen a ligazón de fragmentos con extremos cohesivos é fundamental controlar que haxa unha temperatura óptima. A maioría dos experimentos usan a ADN ligase de T4 (illada do bacteriófago T4), que ten a máxima actividade a 37 °C.[7] Porén, para unha óptima eficacia na ligazón con fragmentos de extremos cohesivos ("pegañosos"), a temperatura óptima do encima debe equilibrarse coa temperatura de fusión (Tm) dos extremos cohesivos que van ser unidos,[8] porque o apareamento homólogo dos extremos cohesivos non será estable se a temperatura altera as pontes de hidróxeno. Unha reacción de ligazón é máis eficaz cando os extremos cohesivos están xa aliñados (annealed, formando dobre cadea) establemente, e a distorsión deste anelamento causaría unha baixa eficacia na ligazón. Canto máis curto sexa a parte que sobresae da febra de ADN no extremo, menor será a Tm.

Como os fragmentos de ADN de extremos romos non teñen extremos cohesivos que aliñar (anneal), a temperatura de fusión non é un factor a considerar dentro do rango normal de temperaturas da reacción de ligazón. Porén, canto maior sexa a temperatura, menores son as posibilidades de que os extremos que van ser unidos se alineen para permitir a ligazón (as moléculas móvense máis dentro da solución canto maior é a temperatura). O factor limitante na ligazón de extremos romos non é a actividade de ligase senón o número de alineamentos que ocorran entre os extremos dos fragmentos de ADN. A temperatura de ligazón máis eficaz para ADN de extremos romos será, por tanto, a temperatura á cal se produza o maior número de alineamentos. A maioría de ligazóns de extremos romos lévanse a cabo a 14-25 °C durante toda unha noite. A ausencia de extremos anelados de forma estable tamén significa que a eficacia da ligazón estará diminuída, e será necesario usar unha maior concentración de ligase.[8]

Historia

editar

A primeira ADN ligase foi purificada e caracterizada en 1967. As ADN ligases habitualmente dispoñibles comercialmente descubríronse orixinalmente no bacteriófago T4, en E. coli e outras bacterias.[9]

  1. Pascal JM, O'Brien PJ, Tomkinson AE, Ellenberger T (November 2004). "Human DNA ligase I completely encircles and partially unwinds nicked DNA". Nature 432 (7016): 473–8. PMID 15565146. doi:10.1038/nature03082. 
  2. Lehman IR (November 1974). "DNA ligase: structure, mechanism, and function". Science 186 (4166): 790–7. PMID 4377758. doi:10.1126/science.186.4166.790. 
  3. 3,0 3,1 Foster JB , Slonczewski J (2010). Microbiology: An Evolving Science (Second ed.). New York: W. W. Norton & Company. ISBN 0-393-93447-0. 
  4. "Ligases" (PDF). Enzyme Resources Guide. Promega Corporation. pp. 8–14. 
  5. Wilson RH, Morton SK, Deiderick H, Gerth ML, Paul HA, Gerber I, Patel A, Ellington AD, Hunicke-Smith SP, Patrick WM (July 2013). "Engineered DNA ligases with improved activities in vitro". Protein Eng. Des. Sel. 26 (7): 471–8. PMID 23754529. doi:10.1093/protein/gzt024. 
  6. Russell DW, Sambrook J (2001). "Chapter 1: Plasmids and Their Usefulness in Molecular Cloning". Molecular cloning: a laboratory manual 1 (3rd ed.). Cold Spring Harbor, N.Y: Cold Spring Harbor Laboratory. pp. 1–159. ISBN 0-87969-577-3. 
  7. F. Baneyx F, Lucotte G (1993). Introduction to Molecular Cloning Techniques. Chichester: John Wiley & Sons. p. 156. ISBN 978-0471188490. 
  8. 8,0 8,1 Tabor S (May 2001). "DNA ligases". Curr Protoc Mol Biol. Chapter 3: Unit 3.14. ISBN 0471142727. PMID 18265223. doi:10.1002/0471142727.mb0314s08. 
  9. Weiss B, Richardson CC (April 1967). "Enzymatic breakage and joining of deoxyribonucleic acid, I. Repair of single-strand breaks in DNA by an enzyme system from Escherichia coli infected with T4 bacteriophage". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 57 (4): 1021–8. PMC 224649. PMID 5340583. doi:10.1073/pnas.57.4.1021. 

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar

Ligazóns externas

editar