Pietro Bairo
| Pietro Bairo (1468-1558) | ||
|---|---|---|
.png) "Medicinaj sekretoj", verko eldonita en 1585
| ||
| Persona informo | ||
| Naskiĝo | 1468 en Bairo, Italio | |
| Morto | 1558 en Torino, Italio | |
| Alma mater | Universitato de Torino | |
| Profesio | ||
| Okupo | kuracisto  vd
| |
Pietro de Michaeli di Bairo aŭ Petri Bayri Taurinensis estis itala protokuracisto (1-a kuracisto), profesoro pri medicino kaj arkiatro de la Dukoj Karlo la 2-a kaj Karlo la 3-a.[1]
Biografio
[redakti | redakti fonton]Li naskiĝis en Bajro, (Torino) en la jaro 1468. Laŭ iuj, lia vera familia nomo ne estis Bajro, sed De Monte aŭ De Michaeli: li, fakte, en la "Statuta vetera, et nova sacri venerandique collegii D. D. phylosophorumet medicorum Augustae Civitatis Taurini" estas trovata inter la unuaj sanitaraj laboristoj kiel "Petrus de Monte a Bayro prothomedicus serenissimi Caroli ducis Sabaudiae".
Krome, laŭ Giovanni Giacomo Bonino (1791-1858), la episkopo Chiesa (kiu jam en la Reĝa Krono de Savojo [1655] skribis: "Pietro de Michaeli naskiĝis en Bairo, kiu estis nomita Bairo dank'al lia patrujo") en la Katalogo de Piemontaj verkistoj (1660) nomis lin "Pietro de Michaeli de Bairo". Dum lia adoleskeco, li estis prizorgita fare de Amedeo unu el la markizoj de Romagnano, episkopo de Mondovì, reformanto de la studioj, kiu prizorgis lian edukon "konservante lin en siaj studoj", kiel Bonino raportas, "kun ĉiujara stipendio".
Bajro studis en la Universitato de Torino, lernanto de Pantaleone da Confienza (1420-1497), kaj tie li diplomiĝis pri medicino en 1493; la sekvan jaron li estis nomumita profesoro en la sama universitato kaj baldaŭ poste li iĝis ĉefkuracisto kaj arkiatro de la duko Carlo Giovanni Amedeo kaj, poste, de Karlo la 3-a. Bajro mortis en Torino en 1558 kaj estis entombigita en la Katedralo de Sankta Johano.
Bajro estis bonkonata klinikisto; kiel montrite per kopio de la Veni mecum, verkita en lia mano kaj konservita inter la kodeksoj de la Biblioteko de la Universitato de Torino, li multe vojaĝis, kaj por perfektigi sin en medicino kaj sub la ombroj de la alta personaro, altiritaj per sia kompetenteco en la medicina arto.
El Bajro oni memoras la jenajn verkojn: "Novum ac perulum opusculum de pestilentia, et de curatione eiusdem per utrumque regimen, praeservativum scilicet, et curativum, Taurini, 1507, Parisiis, 1513, Bazelo, 1563; Taurini 1578, Lugduni 1578, Francofurti 1612, (la verko, ofertita de Bajro kiel omaĝo al episkopo Amedeo, enhavas diversajn originalajn kaj valorajn pecojn, inkluzive de kuracaj kaj konservativaj preskriboj kiuj estas plejparte senutilaj kaj senbazaj.
En unu el ili, ekzemple, Bajro proponis liberigi malsanulojn de siaj zorgoj premante forte iliajn ekstremaĵojn kaj aliajn similajn rimedojn); "Lexypiretae perpetuae quaestionis, et annexorum solutio, de nobilitate facultatis medicae; utrum medicina et philosophia nobiliores sint, et digniores utroque iure, scilicet civili, et canonico, quomodove incedere, et incivem praecedere debeant", Taurini, 1512, (en ĉi tiu verko, kiu ne havis rektan rilaton kun la praktika medicino, Bajro volis nobeligi la arton kaj la figuron de la kuracisto, sekvante la formojn de la konata humanisma disputo); "De medendis humani corporis malis Enchiridion vulgo "Veni mecum" dictum", Taurini, 1512; Basileae 1560, Lugduni, 1561, Venetiis, 1561; Basileae, 1563, Leydae 1578, Frankfurti, 1618, (vasta traktado pri praktika medicino, kiu estis, relative bona libro tiuepoke); "Medicinaj Sekretoj" de Pietro Bairo el Torino, Torino, 1584, Venecio, 1585, (ĉi tiu verko, kiu estis la itala versio de la "Enchiridion", estis prezentita fare de Giovanni Tatti (1521-1586), kiu deklaris ke Bajro tiris siajn sekretojn el Galeno, Aviceno, Mesué, Hipokrato kaj aliaj eminentaj kuracistoj); "De Morbo Gallico Omnia...", Venetiis, 1566. Tiu ĉi libro enhavas praktike tion kion Bajro skribis pri la koncerna malsano en Veni mecum.
Krome, Bajro faris diversajn valorajn oratoraĵojn en la latina okaze de diplomiĝoj, kiuj tamen neniam estis publikigitaj: Bonino raportas, ke tiuj preĝoj estis konservitaj en kodeksoj ekzistantaj en la Biblioteko de la Urbo de Torino, kiuj perdiĝis antaŭ ol li publikigis sian Medicinan Biografion.
Inter liaj studentoj oni mencias "Guglielmo Provana di Carignano"-n, "Girolamo Stroppiana"-n kaj "Pietro Antonio Cacherano".
Verkaro
[redakti | redakti fonton]- Nouum ac perutile opusculum de pestilentia: et de curatione eiusdem per utrunque, Orlando Fresia, 1507
- Nouum, ac perutile opusculum de pestilentia, 1507
- Lixoperita perpetue questionis et annexorum solotio De nobilitate facultatem per terminos utriusque facultatis, 1512
- De preservatione pestilentie & curatione ejusdem, 1513
- De Medendis Hvmani Corporis Malis Enchiridion, Quod vulgo Veni Mecvm vocant, 1560
- De Morbo Gallico, Venetiis 1566[2]
- Secreti medicinali di M. Pietro Bairo, 1585
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Karlo la 3-a de Savojo (1486-1553)
- Karlo la 2-a de Savojo (1488-1496)
- Benedictus Vittorius (1481-1561)