Pharos Alecsandria

Goleudy enwog ar gopa dwyreiniol yr ynys fechan o'r un enw o flaen harbwr dinas Alecsandria yn yr Aifft ac un o Saith Rhyfeddod yr Hen Fyd oedd Pharos Alecsandria.

Pharos Alecsandria
Mathgoleudy hynafol, cyn-adeilad, Rhyfeddod yr Henfyd Edit this on Wikidata
Enwyd ar ôlPharos Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • c. 279 CC (tua) Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolSaith Rhyfeddod yr Henfyd Edit this on Wikidata
LleoliadPharos Edit this on Wikidata
SirAlexandria Edit this on Wikidata
GwladYr Aifft Edit this on Wikidata
GerllawNile Delta, Y Môr Canoldir Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau31.21417°N 29.885°E Edit this on Wikidata
Map
Arddull pensaernïolHellenistic architecture Edit this on Wikidata
Pharos Alecsandria (engrafiad lliwiedig gan Martin Heemskreck)

Roedd yn dwr wedi ei wneud â blociau o farmor gwyn. Fe'i codwyd gan Sostratus o Cnidus yn 270 CC ar gyfer y brenin Ptolemi II Philadelphus. Gwariwyd 800 talent arian ar ei gyfer. Roedd yn codi fel pyramid ac iddo dri llawr (neu ragor), pob un yn llai na'r llall ac o siapiau gwahanol, y cyntaf yn siâp sgwâr, yr ail yn wythochrog, a'r olaf yn grwn. Fe'i addurnwyd â phileri ac orielau ysblennydd.

Ymddengys fod ei uchder o gwmpas 35m, ond mae rhai awduron diweddarach yn honni ei fod yn fwy o gryn dipyn, e.e. tua 1250m yn ôl Stephanus o Fysantium! Mae'r awdur Iddewig Josephus yn dweud fod twr Phasael yng Nghaersalem i'w gymharu â'r Pharos o ran ei uchder, sy'n rhoi uchder o tua 135 troedfedd (90 cubit) iddo.

Roedd y Pharos yn dal i sefyll mor ddiweddar â'r flwyddyn 1300. Yn ddiweddarach, mabwysiadwyd yr enw pharos ar gyfer pob goleudy arall yn yr Hen Fyd. Cododd y Rhufeiniaid nifer fawr ohonynt o gwmpas y Môr Canoldir, ond dim ond goleudy Ravenna a ddaeth yn agos i'r Pharos am ei uchder a'i ysblander.

Mae'r gair am 'oleudy' mewn sawl iaith Ewropeaidd yn deillio o'r gair pharos, e.e. phare (Ffrangeg) a faro (Portiwgaleg a Sbaeneg).

Ffynhonnell

golygu
  • Oskar Seyffert, A Dictionary of Classical Antiquities (argraffiad newydd, Llundain, 1902)