Gwiskri

kumun ar Mor-Bihan

Gwiskri a zo ur gumun eus kanton Gourin e departamant ar Mor-Bihan.

Gwiskri
An ti-kêr.
An ti-kêr.
Anv gallek (ofisiel) Guiscriff
Bro istorel Banniel Kerne Kerne
Melestradurezh
Departamant Mor-Bihan
Arondisamant Pondi
Kanton Gourin
Kod kumun 56081
Kod post 56560
Maer
Amzer gefridi
Renée Buquen-Courtel
2020-2026
Etrekumuniezh Roue Morvan Kumuniezh
Bro velestradurel Bro Kornôg Kreiz-Breizh
Lec'hienn Web (fr)www.guiscriff.fr
Poblañsouriezh
Poblañs 2 081 ann. (2020)[1]
Stankter 24 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ
48° 03′ 02″ Norzh
3° 38′ 39″ Kornôg
/ 48.0505555556, -3.64416666667
Uhelderioù kreiz-kêr : 197 m
bihanañ 70 m — brasañ 237 m
Gorread 85,46 km²
Lec'hiañ ar gêr
Gwiskri

Douaroniezh

kemmañ
  • (fr)Ogée : Guiscrif
  • (fr)Marteville & Varin : Guiscriff
  • (fr)Dauzat & Rostaing : "marteze breton gwik, bourg, hag anv den".
  • (br)Erwan Vallerie : "Guiscri, 1053; Guiseri, 1099; Guasgury, 1160; Guiscrist, 1292; Guiscruy, 1293; Guyscri, 1368; Guyscry, 1368; Guisguri, 1508; Guiscryuy, 1516; Guiscruiff, 1536; Quiscriff, 1630"
  • (fr)Embannadurioù Flohic : eus breton gwik = kêr. Disanvet eo talvoudegezh er ger scriff .
  • (fr)Hervé Abalain : "Guiscri, 1057; Guiscrist, 1292, parrez savet war gwic evit Largillière; nevez eo an dilost ff  : Guiscriff e 1536. Marteze un anv den savet war gwisc, "an hini hag a zoug (gwikamañtoù pe ardamezioù), ha ri = roue pe penn"

Ardamezioù

kemmañ

N'ez eus ket evit ar poent

  • An hent roman eus Vorgium (Karaez bremañ) d'ar Pouldu a dreuze Gwiskri, e tu Pont-Briand[2].

Emsavadeg ar Bonedoù ruz:

  • Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790 diwar ul lodenn eus parrez Gwiskri, he zrev Lannejenn a yeas d'ober ur gumun ivez; gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Gwiskri e kanton Lannejenn[5]; e Bann ar Faoued e oa; dilamet e voe kanton Lannejenn gant al lezenn eus an 8 pluviôse an IX (28 a viz Genver 1801), dezhi an titl loi portant réduction du nombre de justices de paix[6]. Lakaet e voe Gwiskri en Arondisamant Pondi bet krouet e 1800 hag e Kanton ar Faoued bet brasaet e 1801.
  • Mervel a reas pevarzek gwaz eus ar gumun[7].
  • Mervel a reas 220 gwaz hervez marilhoù ar gumun, 221 hervez monumant Santez-Anna-Wened, 278 hervez monumant ar re varv (da lâret eo 5,16 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911)[8] eus ar gumun, abalamour d'ar brezel[9].
  • Repuidi-brezel: d'an 10 a viz Even 1940 e oa 200 repuad e Gwiskri; 14 anezhe n'oant ket distroet d'ar gêr c'hoazh d'ar 1añ a viz Gwenholon 1940[11].
  • D'an 28 a viz Even 1944 e voe tapet 110 000 Lur en ti-post gant tud eus ar Rezistañs[12].
     
    Anv P. Morvan, un den eus Gwiskri, ouzh monumant ar re fuzuilhet e Porzh-Loeiz
  • d'an 23 a viz Mae 1945 e voe kavet korf marv un den eus ar gumun e-tal gwikadell Porzh-Loeiz. Er Rezistañs e oa; fuzuilhet e oa bet gant al lu alaman[13];
  • mervel a reas 54 den abalamour d'ar brezel[14].

Brezelioù didrevadennañ

kemmañ

Brezhoneg

kemmañ

Ar Brezoneg er Skol

kemmañ

Monumantoù ha traoù heverk

kemmañ
  • Iliz katolik Sant Pêr ha Sant Paol, XV-XVIvet kantved.
  • Chapel Sant Antoen, XVIvet kantved.
  • Chapel Lokmaria.
  • Chapel Sant Tudual, XVIIvet kantved, un delwenn rummet eus Sant Varzhin (XVIvet kantved) enni.
  • Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc’hskeudenn ha kartenn-bost[17] Dioueliet e voe d’an 10 a viz Gwengolo 1922[18].

Bez ar C'hommonwealth e bered Gwiskri

kemmañ
 
Bez al Letanant de Carville, ar Serjant Miodon hag ar Major Ogden-Smith
Bro Niver a soudarded
  Rouantelezh-Unanet 1 (Jedburgh-SOE)
Hollad 1

Lazhet e voe ar Major Colin Ogden-Smith hag ar Serjant Miodon gant an Alamaned e Kerien d'an 29 a viz Gouere 1944[19]. Gloazet e voe al letanant de Carville e-pad emgannoù dieubiñ Rosporden; mervel a reas e Kemper d'ar 7 a viz Eost 1944[20].

Emdroadur ar boblañs abaoe 1790

kemmañ


Melestradurezh

kemmañ
 
Paotred koz Gwiskri

Tud bet ganet eno

kemmañ

Tud bet marvet eno

kemmañ
 
Tud er straed Sant Vode gwechall

Ardamezeg ar familhoù

kemmañ
  Ansquer,

aotrounez Kenec'hkivilli ha Sant-Kijo

En glazur e arbenn-karv en aour

Gevelliñ

kemmañ

Liammoù diavaez

kemmañ

Levrlennadur

kemmañ
  • (fr)Hervé Abalain : Les noms de lieux bretons. Les Universels Gisserot. 2000
  • (fr)Centre généalogique et historique du Poher. Kaier ar Poher. war ar stern
  • (fr)Albert Dauzat & Charles Rostaing : Dictionnaire étymologique des noms de lieux en France. Larousse, 1963. Guénégaud, 1978
  • (fr)A. Marteville & P. Varin, warlec'hien Ogée : Dictionnaire historique et géographique de la province de Bretagne, dédié à la Nation bretonne. Molliex. Rennes. 1843. Editions Régionales de l'Ouest. Mayenne. 1993
  • (fr)J.B. Ogée : Dictionnaire historique et géographique de la province de Bretagne, dédié à la Nation bretonne. 1780
  • (fr)Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
  • (fr)Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses du Finistère. Chasse-Marée. ArMen. 1990
  • (br)Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995

Notennoù ha daveoù

kemmañ
  1. Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. (fr)Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé, e ti an aozer, 1939, (e galleg), pajennoù 16 ha 17
  3. (fr)Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 106-109
  4. (fr)Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 152-154
  5. (fr)Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 132 ha 168
  6. (fr)Cassini - EHESS - Gwiskri - Fichenn ar gumun
  7. (fr)Memorial Genweb
  8. (fr)Monumant ar re varv
  9. (fr)1914 - 1918 - Des champs aux tranchées, Liv'Editions, Ar Faoued, 1998, pajenn 94
  10. (fr)Isabelle Le Boulanger, L'Exil espagnol en Bretagne 1937-1940, Coop Breizh, 2016, pajenn 140
  11. (fr)Association Mémoire du canton du Faouët, 1939-1945 en Centre-Bretagne, Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn I, pajenn 118
  12. (fr)Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 133
  13. (fr)René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 315 ha 316
  14. (fr)Memorialgenweb - Monumant ar re varv
  15. (fr)Memorialgenweb - Monumant ar re varv
  16. (fr)Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
  17. (fr)Genweb
  18. (fr)Université de Lille
  19. (en)Commonwealth War Graves Commission
  20. (fr)Association Mémoire du canton du Faouët, 1939-1945 en Centre-Bretagne, Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn IV, pajenn 33